Μπροστά σε νέο κύμα τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου προσφύγων και μεταναστών βρίσκεται η Ευρώπη, τη στιγμή μάλιστα που η ακροδεξιά επενδύει στο ζήτημα θέλοντας να πλήξει τη συνοχή και να αποδυναμώσει την προοπτική εμβάθυνσης της ΕΕ.
Η κατάσταση είναι πλέον οριακή τόσο στη Συρία, όπου Ασάντ, Ρωσία και Ιράν ετοιμάζουν εισβολή στην Ιντλίμπ, όσο και στη Λιβύη που το φάντασμα του εμφυλίου πλανάται ξανά πάνω από τη χώρα. Παράλληλα, ανησυχητικές είναι οι εξελίξεις και στην Αφρική καθώς οι συγκρούσεις στη Σομαλία, Σουδάν, Νιγηρία, Κονγκό δημιουργούν νέους εκτοπισμένους και κύματα προσφύγων.
Ενδεχόμενη αύξηση των ροών προς την ΕΕ, σε αυτή τη φάση, πριν τις ευρωεκλογές και με την ακροδεξιά να καλπάζει, μπορεί να έχει μεγαλύτερες επιπλοκές από αυτές που στο παρελθόν είχαν καταγραφεί, καθώς θα ενισχυθούν οι φυγόκεντρες τάσεις, οι εθνικές και κοινωνικές διαιρέσεις και η ακραία ατζέντα θα εξελιχθεί σε mainstream.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, όμως, βέβαιη θεωρείται η ανάσχεση της διαδικασίας ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων, ενώ θα υπάρξει έδαφος για περιοριστικά μέτρα στην κίνηση των πολιτών, τα οποία θα έχουν πολύπλευρες επιπτώσεις, ακόμα και στο DNA της Ένωσης.
Ενδεικτική της ενισχυμένης στάθμισης που λαμβάνουν πλέον οι συνδεδεμένες εξελίξεις είναι η “αυτοψία” Μέρκελ στο Κέμνιτς, την πόλη της Σαξονίας που συγκλονίζεται εδώ και δέκα ημέρες από την ακροδεξιά βία, με αφορμή τη δολοφονία ενός 35χρονου Γερμανού από δύο πρόσφυγες,
Συνεπώς, η ΕΕ καλείται να αναλάβει προληπτική δράση, να ενεργήσει προλαμβάνοντας εξελίξεις και διαμορφώνοντας νέο πλαίσιο συνεργασίας. Η αναγκαιότητα αυτή έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτή στο διευθυντήριο, με τον Εμμάνουελ Μακρόν να ζητά αυτονόμηση και χειραφέτηση της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, ενώ και στη Γερμανία έχει ανοίξει η συζήτηση για την ενδυνάμωση του βραχίονα επενδύσεων της ΕΤΕΠ,.
Ωστόσο, όλα αυτά μπορεί να αποδειχθούν “πολύ λίγα και πολύ αργά”, καθώς η ταχύτητα επώασης των μεταναστευτικών κρίσεων δεν εξαρτάται από την ΕΕ σε βαθμό που να μπορεί να επιτύχει επαρκή κινητοποίηση του μηχανισμού της. Συνεπώς, επαφίεται πλέον στις ηγέτιδες χώρες να αναλάβουν πρωτοβουλίες.
Η ειρήνευση μεταξύ Ερυθραίας και Αιθιοπίας, δεν είναι παρά σταγόνα στον ωκεανό, καθώς η “Μαύρη Ήπειρος” αντιμετωπίζει πολλαπλές κρίσεις, επισιτιστικές, επιδημιολογικές και παραμένει βυθισμένη στην υπανάπτυξη.
Όσον αφορά στη Συρία, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, αν τελικά υπάρξει επέμβαση στην Ιντλίμπ, ααναμένεται να εκτοπισθούν πάνω από 700,000 άνθρωποι, οι περισσότεροι εκ των οποίων θα κινηθούν προς την Ευρώπη.
Αντιμέτωπη με το χάος είναι όμως και η Λιβύη, από την οποία -σύμφωνα με την Ιταλία- υπάρχουν φόβοι για κύμα 50,000 μεταναστών, εφόσον δεν σταθεροποιηθεί άμεσα η χώρα. Ο ΟΗΕ έχει επίσης προειδοποιήσει για επαπειλούμενη κατάρρευση των δομών κράτησης μεταναστών, εξέλιξη που θα δημιουργήσει νέες ροές.
Ανησυχία υπάρχει στην ΕΕ και για δευτερογενή ρεύματα από τη Νότια Αμερική, την Τουρκία, το Κόσοβο και την Ουκρανία, περιοχές χαμηλού κινδύνου, αλλά που θα μπορούσαν να αλλάξουν άμεσα προφίλ.