Συμφωνία που μπορεί να αποτελέσει θρυαλλίδα πολιτικών εντάσεων και ενδεχομένως κοινωνικών αναταραχών, προανήγγειλαν από την Αυστρία, οι πρόεδροι της Σερβίας και του Κοσόβου, καθώς οδηγεί στην επαναχάραξη συνόρων στην πιο εύφλεκτη περιοχή των Βαλκανίων, προοπτική στην οποία αντιτίθεται η Γερμανία αλλά εξασφαλίζει τη συγκατάθεση των ΗΠΑ, ενώ σιγήν ιχθύος τηρεί η Ρωσία.
Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο Χασίμ Θάτσι, το Σάββατο το απόγευμα σε συνέδριο στο Άλπμπάχ της Αυστρίας, ζήτησαν από την ΕΕ να υποστηρίξει την προοπτική αυτή, κίνηση που εντείνει την αντιπαράθεση ΗΠΑ-Γερμανίας και φαίνεται να δημιουργεί εσωτερικό ρήγμα Βερολίνου-Βρυξελλών.
Η ανοιχτή διακήρυξη, δια στόματος των δύο προέδρων, έρχεται μια ημέρα μετά την επίσημη συγκατάθεση της Ουάσιγκτον στην κατεύθυνση των “εδαφικών προσαρμογών”, όπως δήλωσε ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Ντόναλντ Τραμπ, Τζον Μπόλτον, από την Ουκρανία. Παράλληλα, όμως η τακτική της δημόσιας εξαγγελίας μιας τέτοιας συμφωνίας, παρά τις εκπεφρασμένες, σθεναρές ενστάσεις της Γερμανίας και κατ επέκταση της ΕΕ, αποτελεί επίσης ηχηρό μήνυμα για το ρόλο και την επιρροή των εμπλεκομένων πλευρών.
Αίσθηση προκαλεί η στάση της Μόσχας, η οποία αν και διατηρεί ανοιχτό και ενεργό δίαυλο επικοινωνίας τόσο με το Πατριαρχείο της Σερβίας -που αντιτίθεται στη συμφωνία- όσο και με τον πρόεδρο Βούτσιτς, που την προωθεί, εν τούτοις τηρεί σιγήν ιχθύος.
Η Ευρώπη, υπό την αιγίδα της οποίας διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών στις Βρυξέλλες, έλαβε σαφείς αποστάσεις, καθώς ο επίτροπος Διεύρυνσης, Γιοχάνες Χαν, κάλεσε, από το ίδιο συνέδριο, τις δύο πλευρές να διασφαλίσουν ότι
“οποιαδήποτε συμφωνία δεν θα αποσταθεροποιεί την ευρύτερη περιοχή”.
ενώ συνεχίζοντας επισήμανε ότι:
“χρειαζόμαστε της σταθερότητα όλης της περιοχής, εδώ είναι που θέλουμε τις διαβεβαιώσεις σας”
Οι δηλώσεις του Γιοχάνες Χαν εκφράζουν την ανησυχία της ΕΕ αλλά υποβαθμίζουν την διακηρυγμένη αντίθεση της Γερμανίας στην προοπτική επαναχάραξης συνόρων.
Από την πλευρά τους, οι δύο πρόεδροι ζήτησαν από την ΕΕ, που διακηρυγμένα αντιτίθεται στην αλλαγή συνόρων, να παράσχει την κρίσιμη υποστήριξη που απαιτείται για την ολοκλήρωση της συμφωνίας, με αποτέλεσμα η Φεντερίκα Μογκερίνι να απευθύνει πρόσκληση για Σύνοδο Κορυφής των δύο
προέδρων στις 7 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλλες.
Ωστόσο, όπως φαίνεται από τη στρατηγική, τη σημειολογία και τη ρητορική που χρησιμοποίησαν οι Αλεξάνταρ Βούτσιτς και Χασίμ Θάτσι, ο δρόμος για την ολοκλήρωση αυτής της συμφωνίας δεν θα είναι άνευ εμποδίων:
“Τι σας νοιάζει τι κάνουμε; Εμείς κάνουμε κάτι για το μέλλον των Σέρβων και των Αλβανών. Και πρέπει να φροντίσουμε τους εαυτούς μας, χωρίς να βλάπτουμε κανέναν άλλο, χωρίς να επηρεάζουμε κανέναν άλλο στην περιοχή”.
δήλωσε ο πρόεδρος της Σερβίας, απαντώντας κατ’ ουσίαν στον επίτροπο Διεύρυνσης, Γιοχάνες Χαν, ο οποίος ωστόσο δήλωσε ότι σε αυτή τη φάση όλα συζητώνται, παρεκκλίνοντας από τη θέση της Άγκελα Μέρκελ που έχει ρητά απορρίψει οποιαδήποτε συζήτηση, ξεκαθαρίζοντας ότι:
“Η εδαφική ακεραιότητα των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων έχει εδραιωθεί και είναι μη αναστρέψιμη”
Η δήλωση μάλιστα της Άγκελα Μέρκελ, πραγματοποιήθηκε στις 13 Αυγούστου στο Βερολίνο, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με τον πρωθυπουργό της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, που συνεπάγεται ότι γνώριζε την ύπαρξη συμφωνίας και επιχείρησε να την “σκοτώσει”, ενώ συμπλήρωσε:
“Αυτό πρέπει να ειπωθεί ξανά και ξανά γιατί ξανά και ξανά υπάρχουν προσπάθειες, πιθανώς για να συζητηθεί το θέμα των συνόρων και δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό”
Της δήλωσης της Άγκελα Μέρκελ είχε προηγηθεί μια “λάιτ” τοποθέτηση της Κομισιόν την προηγούμενη εβδομάδα, όταν, δια στόματος εκπροσώπου, είχε δηλώσει ότι Σερβία και Κόσοβο πρέπει να επιτύχουν
“μια βιώσιμη και ρεαλιστική συμφωνία,σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο”
Βούτσιτς και Θάτσι ξεκίνησαν από τη βάση της Γερμανίας για να απορρίψουν την πρόταση της διαίρεσης του Κοσόβου και να συμφωνήσουν, όπως φαίνεται, στην “αναπροσαρμογή των συνόρων”, συμφωνία που είναι ακόμα αβέβαιο αν θα ευοδωθεί, με δεδομένη την αντίθεση του Βερολίνου.
Η ανοιχτή αντιπαράθεση Ουάσιγκτον-Βερολίνου για τη διαμόρφωση της επόμενης ημέρας στα Βαλκάνια, αποδυναμώνει το NATO, ενισχύει το ρόλο της Μόσχας και δημιουργεί συνθήκες αναζωπύρωσης εθνικιστικών τάσεων, οι οποίες έχουν στο παρελθόν οδηγήσει σε εμφύλιες συρράξεις και βρίσκονταν σε υπολανθάνουσα κατάσταση στην προοπτική ένταξης στην ΕΕ.
Η ανησυχία για την άνοδο του υπερεθνικισμού και της σεχταριστικής βίας, έχει ενταθεί μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και της προσπάθειας του να διαμορφώσει ακροδεξιό μπλοκ.
Η δημιουργία think tank στις Βρυξέλλες από τον πρώην πολιτικό σύμβουλο του προέδρου των ΗΠΑ και διευθυντή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Στηβ Μπάνον, με διακηρυγμένο στόχο την ενίσχυση και συσπείρωση της ακροδεξιάς στην ΕΕ, είναι προφανές ότι εξυπηρετεί την πολιτική του προέδρου των ΗΠΑ για την αποσταθεροποίηση της ΕΕ.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, οι πολιτικές που υποστηρίζονται από τον Λευκό Οίκο στα Βαλκάνια δεν μπορούν να ιδωθούν αποσπασματικά αλλά ως μέρος του ευρύτερου σχεδιασμού για την εφαρμογή πολύπλευρης πίεσης στην ΕΕ.
Τούτων δοθέντων, η πρόσφατη απόφαση της ΕΕ να καθυστερήσει την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Αλβανία και την πΓΔΜ, ενδεχομένως να εδράζεται περισσότερο σε αυτές τις εξελίξεις και λιγότερο στη μεταρρυθμιστική δυναμική των χωρών, απομονωμένα.
