Με διαδικασία fast track, ολοκληρώθηκε, στο Σάββατο, η εμπορική συμφωνία ΕΕ-Μεξικού, η οποία κινήθηκε στα πρότυπα της αντίστοιχης της Ευρώπης με την Ιαπωνία, καθώς και οι δύο εντάσσονται στα μέτρα θωράκισης έναντι της επιθετικής προσπάθειας του Ντόναλντ Τραμπ για την ανατροπή του εμπορικού status quo.
Τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ απειλεί με κυρώσεις εταίρους και συμμάχους επιχειρώντας να επαναδιαπραγματευτεί εμπορικές συμφωνίες, προκαλώντας ανασφάλειας και απειλώντας το διεθνές status quo δύο από τους σημαντικότερους εμπορικούς και πολιτικούς εταίρους των ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Μεξικό υπογράφουν πρόσθετα πρωτόκολλα συνεργασίας, διευρύνοντας τις διμερείς σχέσεις και το μέτωπο απέναντι στις κινήσεις του Τραμπ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Μεξικό αποτελεί διαρκή στόχο του Ντόναλντ Τραμπ, αρχικά μέσω του τείχους και του μεταναστευτικού και εν συνεχεία μέσω της προσπάθειας αναδιαπραγμάτευσης της NAFTA. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ τώρα προσπαθεί να “παντρέψει” τα δύο αυτά θέματα και να ενισχύσει τις πιέσεις στο Μεξικό.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Κομισιόν καταργούνται οι δασμοί και στον γεωργικό, στο διμερές εμπόριο, ενώ προβλέπεται απλούστευση των διαδικασιών η οποία θα ωφελήσει επιπλέον τη βιομηχανία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων κλάδων όπως των φαρμάκων, των μηχανημάτων και του εξοπλισμού μεταφορών. Η συμφωνία θεσπίζει επίσης προοδευτικούς κανόνες για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Μεταξύ άλλων, η Ε.Ε. και το Μεξικό δεσμεύθηκαν ότι θα εκπληρώσουν αποτελεσματικά τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τη συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Η συμφωνία θα είναι επίσης η πρώτη εμπορική συμφωνία της Ε.Ε. που θα καταπολεμά τη διαφθορά στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα.
Η συμφωνία, μόλις οριστικοποιηθεί και εγκριθεί, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ωφελήσει τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους καταναλωτές σε ολόκληρη την Ευρώπη και θα προωθήσει την ενωσιακή ατζέντα εμπορικής πολιτικής που βασίζεται σε αξίες. Όπως τονίζει η Κομισιόν, η κατ’ αρχήν συμφωνία που επιτεύχθηκε σηματοδοτεί την είσοδο των εμπορικών σχέσεων της Ε.Ε. με το Μεξικό στη σύγχρονη εποχή, καταργώντας τους περισσότερους από τους εναπομείναντες φραγμούς στο εμπόριο.
Από το 2000, όταν και άρχισε να ισχύει η προηγούμενη εμπορική συμφωνία Ε.Ε. – Μεξικού, οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ τους αυξήθηκαν με ρυθμό περίπου 8% ετησίως, γεγονός που οδήγησε σε συνολική αύξηση ύψους 148% στο εμπόριο αγαθών κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Παρά τα θετικά αυτά αποτελέσματα, όπως τονίζει η Ε.Ε., εξακολουθούσε να υπάρχει μεγάλο περιθώριο για τη βελτίωση των εμπορικών σχέσεων, η οποία επιτυγχάνεται με τη νέα συμφωνία, καθώς καταργούνται οι δασμοί στο σύνολο, ουσιαστικά, των εμπορευματικών συναλλαγών.
Τα βασικά στοιχεία της συμφωνίας
1) Οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων από την Ε.Ε., όπως τα πουλερικά, το τυρί, η σοκολάτα, τα ζυμαρικά και το χοιρινό κρέας, πρόκειται να ωφεληθούν περισσότερο, σύμφωνα με την Κομισιόν.
Ειδικότερα, η συμφωνία:
θα παρέχει προτιμησιακή πρόσβαση σε πολλά τυριά, όπως το Gorgonzola και το Roquefort, στα οποία επιβάλλονται σήμερα δασμοί έως 20%, και εξασφαλίζει σημαντική πρόσβαση για πρώτη φορά σε πολλά άλλα στο πλαίσιο ετήσιων ποσοστώσεων·
θα εγγυάται τις εξαγωγές σημαντικών ποσοτήτων γάλακτος σε σκόνη σε μία από τις μεγαλύτερες αγορές: αρχικά, μόλις τεθεί σε ισχύ η συμφωνία, 30.000 τόνοι και, μετά από 5 έτη, 50.000 τόνοι·
θα επιτρέπει στην Ε.Ε. να αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές χοιρινού κρέατος στο Μεξικό, χωρίς δασμούς σε όλα, ουσιαστικά, τα χοιρινά προϊόντα·
θα καταργεί τους δασμούς σε προϊόντα όπως η σοκολάτα (σήμερα έως 30%) και τα ζυμαρικά (σήμερα έως 20%)·
θα παρέχει προστασία από τις απομιμήσεις σε 340 διακριτά ευρωπαϊκά τρόφιμα και ποτά στο Μεξικό, τις λεγόμενες γεωγραφικές ενδείξεις, όπως το τυρί Comté από τη Γαλλία, το τυρί Queijo São Jorge από την Πορτογαλία, το αλλαντικό Szegedi szalámi από την Ουγγαρία και τα δαμάσκηνα Magiun de prune Topoloveni από τη Ρουμανία. Αυτό, όπως εξηγεί η Κομισιόν, σημαίνει ότι οι παραγωγοί παραδοσιακών εδεσμάτων δεν θα είναι αναγκασμένοι να έρχονται αντιμέτωποι με τα αντίγραφα προϊόντων και ότι οι καταναλωτές, όταν πραγματοποιούν τέτοιες αγορές, θα μπορούν να είναι σίγουροι ότι αγοράζουν αυθεντικά προϊόντα.
Όσον αφορά τις τελωνειακές διαδικασίες, η νέα συμφωνία θα καθιερώσει νέους κανόνες για την απλούστευση και την επίσπευση των διοικητικών διατυπώσεων και των φυσικών ελέγχων στα τελωνεία του Μεξικού.
2) Η συμφωνία περιλαμβάνει ένα συνολικό κεφάλαιο για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη, το οποίο καθορίζει τα υψηλότερα πρότυπα εργασίας, ασφάλειας, και προστασίας του περιβάλλοντος και των καταναλωτών· εισάγει νέο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών σε όλους τους τομείς της συμφωνίας· ενισχύει τις ενέργειες της Ε.Ε. και του Μεξικού για την αειφόρο ανάπτυξη και την κλιματική αλλαγή, ιδίως τις υποχρεώσεις που ανέλαβαν και οι δύο πλευρές στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή· και διατηρεί και προασπίζεται απόλυτα το δικαίωμα των κρατών μελών να οργανώνουν τις δημόσιες υπηρεσίες με τον τρόπο που επιλέγουν.
Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης ρητή αναφορά στην αρχή της προφύλαξης, η οποία κατοχυρώνεται στις ενωσιακές Συνθήκες και επιτρέπει στην Ε.Ε. να διατηρεί εκτός της αγοράς της προϊόντα για τα οποία δεν υπάρχει επιστημονική βεβαιότητα ότι είναι ασφαλή.
Θα είναι επίσης η πρώτη εμπορική συμφωνία της Ε.Ε. που θα περιλαμβάνει διατάξεις για την πάταξη της διαφθοράς, προβλέποντας μέτρα για την καταπολέμηση της δωροδοκίας και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η ευρύτερη συνολική συμφωνία, της οποίας η εμπορική συμφωνία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος, καλύπτει επίσης την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιλαμβάνει κεφάλαια για την πολιτική και την αναπτυξιακή συνεργασία.
3) Η συμφωνία, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συνιστά επίσης ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός, καθώς παρέχει στις επιχειρήσεις αμοιβαία πρόσβαση στις αγορές δημοσίων συμβάσεων τόσο στην Ε.Ε. όσο και στο Μεξικό. Οι ευρωπαϊκές και οι μεξικανικές επιχειρήσεις θα αντιμετωπίζονται ισότιμα, ανεξάρτητα από το αν υποβάλλουν προσφορά στο Μεξικό ή στην Ε.Ε. Το Μεξικό δεσμεύτηκε επίσης ότι θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τις πολιτείες του Μεξικού, προκειμένου να επιτρέπεται στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να υποβάλλουν προσφορές ακόμα και σε πολιτειακό επίπεδο όταν υπογραφεί η συμφωνία.
4) Όπως σημειώνει η Κομισιόν, αυτό το άνοιγμα συμβαδίζει με την καθιέρωση ισότιμων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των δύο μερών: διασφαλίστηκε από κοινού υψηλό επίπεδο προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Το γεγονός αυτό προστατεύει την ενωσιακή έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και τα προαναφερθέντα 340 παραδοσιακά εδέσματα της Ε.Ε. και εγγυάται τη δίκαιη αμοιβή των Ευρωπαίων καλλιτεχνών.
5) Η νέα συμφωνία ανοίγει επίσης το εμπόριο υπηρεσιών, όπως είναι οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, οι μεταφορές, το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι τηλεπικοινωνίες. Επιπλέον, η συμφωνία θα συμβάλει στη διαμόρφωση ευνοϊκού περιβάλλοντος για μια οικονομία βασισμένη στη γνώση, καθώς θα περιλαμβάνει ένα νέο κεφάλαιο σχετικά με το ψηφιακό εμπόριο. Το κεφάλαιο αυτό θα καταργήσει τα περιττά εμπόδια στο ηλεκτρονικό εμπόριο, όπως είναι η χρέωση δασμών για την τηλεφόρτωση εφαρμογών, και θα καθιερώσει σαφείς κανόνες για την προστασία των καταναλωτών όταν πραγματοποιούν αγορές διαδικτυακά.
6) Όσον αφορά την προστασία των επενδύσεων, η συμφωνία κατά την Κομισιόν βελτιώνει τους επενδυτικούς όρους και περιλαμβάνει το νέο Σύστημα Επενδυτικών Δικαστηρίων της Ε.Ε., εξασφαλίζοντας τη διαφάνεια και το δικαίωμα των κυβερνήσεων να θεσπίζουν ρυθμίσεις με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Επίσης, θα μεριμνήσει ώστε το Μεξικό και η Ε.Ε. να συνεργαστούν για τη δημιουργία ενός πολυμερούς επενδυτικού δικαστηρίου.
Συνολικά, όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «η συμφωνία θα ενισχύσει τον ηγετικό ρόλο της Ευρώπης στη διαμόρφωση της παγκοσμιοποίησης, αφού θέτει κανόνες που συνάδουν με τις θεμελιώδεις αξίες της Ε.Ε. και προασπίζονται τα συμφέροντα και τις ευαισθησίες της».
Επόμενα βήματα
Η κατ’ αρχήν συμφωνία περιλαμβάνει τα σημαντικότερα στοιχεία της οριστικής συμφωνίας. Σε ορισμένα κεφάλαια, οι τεχνικές λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί. Οι διαπραγματευτές και των δύο πλευρών, με βάση την κατ’ αρχήν συμφωνία, θα εξακολουθήσουν να εργάζονται για να διευθετήσουν τα εκκρεμή τεχνικά θέματα και να καταρτίσουν το πλήρες νομικό κείμενο έως το τέλος του έτους.
Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα προβεί στον νομικό έλεγχο και τη μετάφραση της συμφωνίας σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. και, ακολούθως, θα την υποβάλει προς έγκριση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σχολιάζοντας την επίτευξη κατ΄ αρχήν συμφωνίας, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, δήλωσε τα εξής:
«Το εμπόριο μπορεί και πρέπει να είναι αμοιβαία επωφελής συναλλαγή, και αυτό ακριβώς αποδεικνύεται με τη σημερινή συμφωνία. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας που αναπτύχθηκε μεταξύ του Μεξικού και της Ε.Ε. ωφελεί και τα δύο μέρη. Και το αποτέλεσμα αυτό το πετύχαμε ως εταίροι που είναι πρόθυμοι να συζητήσουν και, ενώ προασπίζονται τα συμφέροντά τους, είναι παράλληλα έτοιμοι να προβούν σε συμβιβασμούς, προκειμένου να εκπληρωθούν οι προσδοκίες και των δύο μερών. Με τη σημερινή συμφωνία, το Μεξικό προστίθεται, μαζί με τον Καναδά, την Ιαπωνία και τη Σινγκαπούρη, στον συνεχώς μακρύτερο κατάλογο εταίρων που είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν με την ΕΕ για την προάσπιση του ανοικτού, δίκαιου και βασιζόμενου σε κανόνες εμπορίου».
Η επίτροπος Εμπορίου Σεσίλια Μάλμστρομ, δήλωσε από την πλευρά της ότι
«μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια η Ε.Ε. και το Μεξικό κατέληξαν σε συμφωνία που ανταποκρίνεται στις οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Ανοίγουμε πλέον ένα νέο κεφάλαιο στη μακροχρόνια και εποικοδομητική σχέση μας, που θα τονώσει το εμπόριο και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Η σημερινή συμφωνία στέλνει επίσης ένα ηχηρό μήνυμα στους άλλους εταίρους ότι οι υφιστάμενες εμπορικές σχέσεις μπορούν να εκσυγχρονιστούν όταν και οι δύο πλευρές πιστεύουν ακλόνητα στα οφέλη που συνεπάγονται οι ανοικτές αγορές και το ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο».
Τέλος, ο επίτροπος Γεωργίας Φιλ Χόγκαν, δήλωσε:
«Η συμφωνία αυτή αποδεικνύει για μία ακόμα φορά την αξία που έχει η ηγετική θέση της Ε.Ε. σε παγκόσμιο επίπεδο για την προώθηση του ανοικτού και βασιζόμενου σε κανόνες εμπορίου. Έχουμε δεσμευτεί ότι θα εξασφαλίζουμε οφέλη για τους πολίτες μας στο εσωτερικό, μέσω της στενότερης συνεργασίας με τους εταίρους μας στο εξωτερικό. Η συμφωνία αυτή είναι πολύ θετική για τον ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό τομέα, καθώς δημιουργεί νέες εξαγωγικές ευκαιρίες για τα υψηλής ποιότητας τρόφιμα και ποτά μας, κάτι που με τη σειρά του θα τονώσει την απασχόληση και την ανάπτυξη, ιδίως στις αγροτικές περιοχές».
