Μπροστά σε μια ενεργητική διαδικασία επαναξιολόγησης της τουρκικής προκλητικότητας και των σχέσεων με την Άγκυρα, ενσωματώνοντας τον παράγοντα Ρωσία, στη σκιά της διαρκώς κλιμακούμενης πολυεπίπεδης έντασης, βρίσκονται η ελληνική κυβέρνηση και η Ευρώπη, καθώς η μια κρίση διαδέχεται την άλλη χωρίς να κλείνουν μέτωπα. Η στρατηγική αυτή προδίδει προσπάθεια της Άγκυρας για εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση, η οποία όμως βρίσκει σε τοίχο, τόσο στο Βερολίνο όσο και στην Αθήνα, ενώ και οι ΗΠΑ δεν φαίνονται να συναινούν στην γεωπολιτική και γεωοικονομική αναβάθμιση της Άγκυρας και μάλιστα τη στιγμή που η επιρροή τους στο εσωτερικό της Τουρκίας περιορίζεται από το εν εξελίξει πογκρόμ.
Σε αυτή τη φάση ο επαναπροσδιορισμός των ορίων είναι ευθέως ανάλογος με τα ανοιχτά μέτωπα, τα οποία βρίσκονται σε ιστορικό υψηλό, καθώς η Άγκυρα εφαρμόζει πολυσχιδή και μαξιμαλιστική εξωτερική πολιτική, ενώ διατηρεί το βλέμμα στο εσωτερικό, γεγονός που εισάγει μια ιδιαίτερα επικίνδυνη μεταβλητή στην εξίσωση, η οποία αξιακά ενισχύεται, καθώς πλησιάζουν οι τουρκικές εκλογές.
Η Άγκυρα φαίνεται ότι αντιμετωπίζει Ελλάδα και Κύπρο ως τους αδύναμους κρίκους στους ομόκεντρους και εφαπτόμενους κύκλους της ΕΕ και του NATO, επιχειρώντας να μετατρέψει τα διμερή ζητήματα σε μοχλό πίεσης προς τους ευρύτερους σχηματισμούς και σε συνδυασμό με τη δυναμική που αντλεί από την ατζέντα αποσταθεροποίησης που προωθεί η Ρωσία στην περιοχή, να επιτύχει διευρυμένο πεδίο αυτονομίας και αποδοχή της ιδιόρρυθμης πολιτικής του Ταγίπ Ερντογάν ως το “new normal”, προοπτική όμως που τόσο το Βερολίνο όσο και η Ουάσιγκτον δεν φαίνεται να αποδέχονται.
Η Τουρκία επιχειρώντας να κερδίσει την προσοχή των Ευρωπαίων και του NATO παρενόχλησε αρχικά Γερμανία και Γαλλία, με τις οποίες αναγκάστηκε, εν τέλει, σε συμβιβασμό, οι πτυχές του οποίου δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστές. Παράλληλα, επιχειρεί επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ, στη βάση της αλλαγής του status quo στον Λευκό Οίκο και θέλοντας να εκμεταλλευτεί τον εσωτερικό ανταγωνισμό του Ντόναλντ Τραμπ με την κοινότητα των υπηρεσιών πληροφοριών καθώς και τη διαφορετική ατζέντα του Αμερικανού προέδρου με το NATO.
Αν και οι επιδιώξεις του Ταγίπ Ερντογάν φαίνονται γεωπολιτικού χαρακτήρα, στην πραγματικότητα αυτό αποτελεί μοχλό πίεσης, καθώς στρέφεται σε αυτό το επίπεδο επειδή πριμοδοτείται από τη Ρωσία, ενώ παράλληλα εκμεταλλεύεται το κενό που αφήνει η έλλειψη βούλησης του διεθνούς συνασπισμού, λόγω της διαφορετικής ατζέντας Τραμπ-ΕΕ για τη Συρία και την αδυναμία του NATO να κινητοποιήσει δυνάμεις χωρίς τη συναίνεση των ΗΠΑ.
Ο Τούρκος πρόεδρος ενάμισι χρόνο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και ενώ το πογκρόμ στο εσωτερικό της Τουρκίας συνεχίζεται, βιώνει -ακόμα- έναν ιδιότυπο αποκλεισμό από τη Δύση, καθώς τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ εναντιώνονται σφόδρα στην προσπάθεια ενίσχυσης των εξουσιών του, αντιδρούν στην “κάθαρση” του μηχανισμού που επιβάλλει και σίγουρα δεν συναινούν στην προοπτική ανάδειξης της Τουρκίας σε ρυθμιστή της περιοχής, κυρίως λόγω της αντιπαλότητας που εύκολα αναπτύσσει με τις γειτονικές χώρες αλλά και λόγο της ύπαρξης ισχυρότερων γεωοικονομικά παιχτών, οι οποίοι δεν θέλουν να εμπλακούν σε απευθείας διάλογο με την Τουρκία.
Για τον Ταγίοπ Ερντογάν η διεθνής νομιμοποίηση και αναγνώριση θα σηματοδοτήσει την επανεκλογή του στις προεδρικές εκλογές του 2019 και τη συρρίκνωση της -ήδη πολυδιασπασμένης- αντιπολίτευσης, ενώ επιβάλλοντας τις σχέσεις του με τη Ρωσία σε συνδυασμό με το μακρύ χέρι της Άγκυρας στα Βαλκάνια διεκδικεί ρόλο ρυθμιστή και στην περιοχή που η ΕΕ θέλει να εντάξει στους κόλπους της, γεγονός που την καθιστά ευεπίφορη σε τουρκικές παρεμβάσεις.
Αν τώρα στα παραπάνω προστεθεί η διαρκής καλλιέργεια κλίματος έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και στην Ανατολική Μεσόγειο, λόγω της κυπριακής ΑΟΖ, τότε είναι προφανές ότι η Άγκυρα έχει διαμορφώσει ένα ιδιαίτερα ευρύ και εύφλεκτο μέτωπο, μέσα από το οποίο ο Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει τα οφέλη που θα διασφαλίσουν την επανεκλογή του και την ενίσχυση της γεωπολιτικής του αυτονομίας, που συνεπάγεται αναβάθμιση του ρόλου του και της θέσης της Τουρκίας.
Τα ελληνοτουρκικά
Την ελληνική κυβέρνηση προβληματίζει η αδυναμία του Ταγίπ Ερντογάν να κλείσει ανοιχτά μέτωπα, τα οποία αν και δεν έχουν ουσιαστική αξία στο πολιτικό και γεωπολιτικό σκηνικό, εν τούτοις παραμένουν ανοιχτά, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος δεν θέλει να αναλάβει το πολιτικό κόστος που συνεπάγεται η αποκλιμάκωση. Ο Ταγίπ Ερντογάν, από την πλευρά του, δημιουργεί νέες κρίσεις με τη λογική του “μπαζώματος” της προηγούμενης. Οι πολιτικές πιέσεις από το εσωτερικό όμως και ο φόβος να φανεί αδύναμος τον εξωθούν σε διαρκώς μεγαλύτερες προκλήσεις.
Το Σάββατο, τρία «χτυπήματα» από την πλευρά της Τουρκίας ήρθαν να ταράξουν και πάλι τα νερά στις εύθραυστες ισορροπίες που διέπουν τις δύο χώρες, αναγκάζοντας το Μέγαρο Μαξίμου να εκδόσει μια ιδιαίτερα σκληρή ανακοίνωση, εγκαλώντας τον Τούρκο πρόεδρο, εμμέσως πλην σαφώς- για ολοκληρωτικές πολιτικές, επιστρέφοντας χαρακτηρισμούς και αμφισβητώντας την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. ενώ στην κατακλείδα υψώνει τοίχο για ενδεχόμενη συνομιλία του Ταγίπ Ερντογάν με τον Αλέξη Τσίπρα.
Θολή παραμένει και η εικόνα της συμπεριφοράς στης Τουρκίας στο Αιγαίο, καθώς δείχνει να αποκλίνει από το μοτίβο υψηλής παραβατικότητας και περιορισμένης προκλητικότητας, καθώς την προηγούμενη εβδομάδα σημειώθηκαν -μετά από καιρό- αερομαχίες με οπλισμένα τουρκικά αεροσκάφη, ενώ διαφοροποιήθηκαν και οι σχηματισμοί που κάνουν τις παραβιάσεις, από τα αεροσκάφη υλικού πολέμου και τα ελικόπτερα, η Τουρκία επανέφερε στο προσκήνιο τα οπλισμένα F-16.
Αρχικά, ήταν η κίνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να χαιρετίσει μουσουλμανικά με την γνωστή «ραμπία» (τον χαιρετισμό με τα 4 δάκτυλα), μέσα από την Αγία Σοφία, στα εγκαίνια πολιτιστικής έκθεσης.
«Δυστυχώς αυτοί που έχουν νοοτροπία πιο Βυζαντινή από το Βυζάντιο και πιο δυτική από τη Δύση, αλλά αμφισβητούν σε κάθε περίπτωση τις αξίες του λαού, δυστυχώς δεν γνωρίζουν ότι την αξία της κληρονομιάς που μας άφησαν οι πρόγονοί μας»,
τόνισε ο Τούρκος πρόεδρος.
Μάλιστα κατηγόρησε την Ευρώπη λέγοντας ότι
«κατέστρεψαν τον πολιτισμό μας, περισσότερο από Δύση, εκείνοι που έχουν τη δυτική νοοτροπία».
Επίσης κατηγόρησε όλους όσους
«μετέτρεψαν τα τζαμιά μας σε μουσεία. Όπως αυτός ο χώρος. Μετέτρεψαν τα τζαμιά μας σε στάβλους».
Το μπαράζ προκλήσεων συνέχισε ο εκπρόσωπος Τύπου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Χαμί Ακσόι, ο οποίος σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με τα Ίμια και με άλλες βραχονησίδες που συμπεριέλαβε η Ελλάδα στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Natura, απάντησε χωρίς περιστροφές, ότι «η τουρκική κυριαρχία στα Ίμια, δεν αμφισβητείται».
«Παίρνουμε αυτή την ευκαιρία, για να αναφέρουμε ότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σχετικά με την κυριαρχία της Τουρκίας πάνω στις βραχονησίδες των Ιμίων. Επιπλέον, δεν θα δεχθούμε κανένα τετελεσμένο γεγονός που θα παρουσιάσει η Ελλάδα σχετικά με τους γεωγραφικούς σχηματισμούς του Αιγαίου, το νομικό status των οποίων αμφισβητείται. Τέλος, θα θέλαμε να επαναλάβουμε ότι ο ελληνικός νόμος 4519/2018 δεν θα έχει καμία νομική ισχύ σε σχέση με τις διαφορές της Τουρκίας και της Ελλάδας στο Αιγαίο».
Η δήλωση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο άμεσα, με ανακοίνωσή του, ξεκαθάρισε ότι «το νομικό καθεστώς των Ιμίων.
«Λαθεύει η Τουρκία, εάν νομίζει ότι δύναται να παραβιάσει στο Αιγαίο το διεθνές δίκαιο χωρίς συνέπειες, όπως πράττει σε άλλα σημεία του περίγυρού της. Της συστήνουμε δε, να μετράει τα λόγια της».
αναφέρει στην ανακοίνωσή του, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών
Διαβάστε επίσης: Νέα τουρκική προβοκάτσια με επίκεντρο τα Ίμια
Το καρέ συμπλήρωσε ο ο Τούρκος πρωθυπουργός, Μπιναλί Γιλντιρίμ, κάνοντας αναφορά στην καταστροφή της Σμύρνης το 1922.
Ο κ. Γιλντιρίμ, χωρίς να κατονομάζει την Ελλάδα, είπε μεταξύ άλλων σε σημερινή του τοποθέτηση, ότι η Τουρκία
«Δεν θα ανεχτεί ποτέ κύκλους που παραβιάζουν την κυριαρχία μας στη Μεσόγειο και το Αιγαίο. Όσοι κάνουν ζωή κουρσάρων στα νερά του Αιγαίου, ας μην ξεχνούν την 9η Σεπτεμβρίου του 1922 (καταστροφή της Σμύρνης).
«Απευθύνομαι κυρίως σε αυτούς που προσπαθούν να θολώσουν τον αγώνα που πραγματοποιεί η Τουρκία εναντίον της τρομοκρατίας πέραν των συνόρων της.
Να μην τρέχετε πίσω από τα άδεια όνειρα του Αιγαίου και της Κύπρου», είπε ο Τούρκος Πρωθυπουργός προσθέτοντας ότι «τα βιβλία ιστορίας γράφουν για την τύχη εκείνων που είχαν κάνει και προηγουμένως άδεια όνειρα για το Αιγαίο και την Κύπρο».
Ο Μπιναλί Γιλντιρίμ σημείωσε επίσης «η Τουρκία δεν είναι μια χώρα που θα υποκύψει και θα πει ‘σας ευχαριστώ’ υποκινώντας τα όνειρα εκείνων που έχουν φιλόδοξες εξωτερικές πολιτικές»
Με τον τρόπο αυτό ο Μπιναλί Γιλντιρίμ απαντά στις δηλώσεις του Πάνου Καμμένου από την Αρμενία, ο οποίος έκανε αναφορά στο 1821.