Έτος καμπής για τα Βαλκάνια και τις σχέσεις τους με την Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζεται το 2018, καθώς ήδη από τα τέλη του 2017 η Κομισιόν -υπό την πίεση της αντιπαράθεσης NATO-Ρωσίας- αναγκάστηκε να “ξεπαγώσει” τη διαδικασία διεύρυνσης με προτεραιότητα στα Δυτικά Βαλκάνια. Από την Αλβανία μέχρι τη Σερβία και από το Μαυροβούνιο μέχρι την πΓΔΜ οι χώρες της περιοχής βλέπουν την ελπίδα που λέγεται η Ευρώπη να ζωντανεύει.
Η Κομισιόν, πάγωσε το 2014 τη διαδικασία διεύρυνσης, προσπαθώντας να ενσωματώσει τις νέες χώρες που εισήλθαν από την Ανατολική Ευρώπη, οι οποίες όμως επιδεικνύουν ολοένα και περισσότερο φυγόκεντρες τάσεις. Παράλληλα, η απόφαση αυτή της Κομισιόν, προκάλεσε επιπλοκές στις χώρες των δυτικών Βαλκανίων, οι οποίες είδαν την προοπτική της οικονομικής ανάπτυξης να απομακρύνεται, ενώ την ίδια στιγμή η Ρωσία είδε την ευκαιρία για την “παλινόρθωση” της σφαίρας επιρροής της, ακόμα και τη διεύρυνσή της.
Διαβάστε επίσης: Ο Γιούνκερ ανοίγει την πόρτα της ΕΕ στα Βαλκάνια
Για πέντε χρόνια τα Βαλκάνια, μια από τις πλέον ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη, βρέθηκαν εγκαταλειμμένα με τις ελπίδες τους να διαψεύδονται και τις εθνικιστικές τάσεις να αναδύονται, τη μαφία να επελαύνει και το μέλλον σκοτεινό και αβέβαιο.
Διαβάστε επίσης: Ποιοί ξυπνούν τα φαντάσματα των Βαλκανίων
Η αναζωπύρωση της αντιπαράθεσης του NATO με τη Ρωσία, μετά την εισβολή της τελευταίας σε Γεωργία και Ουκρανία και η προσπάθεια της Μόσχας να εμπλακεί στα εσωτερικά της ΕΕ και των ΗΠΑ, αποτέλεσαν ικανή συνθήκη για την αναθέρμανση του ρόλου της Ατλαντικής Συμμαχίας, ενώ έδωσαν το έναυσμα στην Ευρώπη να κάνει το επόμενο βήμα διεύρυνσης και ενοποίησης.
Από την υιοθέτηση πιο στενής συνεργασίας στην Εξωτερική Πολιτική, την προώθηση και πραγμάτωση του Ευρωστρατού και την επανέναρξη της διαδικασίας διεύρυνσης, η Ευρώπη φαίνεται να βγαίνει ωφελημένη από την κρίση που ξέσπασε στην αυλή της.
Παρά τους κινδύνους που ενέχει η διαφορά φάσης ΕΕ-Βαλκανίων στο επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης, οι συνεχιζόμενες αμφισβητήσεις συνόρων και η άνοδος της ακροδεξιάς και του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, η ΕΕ επιλέγει να κάνει το πρώτο βήμα, όχι όμως και να επιταχύνει τις διαδικασίες διεύρυνσης.
Πρόβλημα αποτελεί η πολύ στενή σχέση με το NATO και η σχεδόν δεσμευτική συσχέτισή τους όσον αφορά τα Βαλκάνια, καθώς -όπως στην περίπτωση της Σερβίας- η ευρωπαϊκή προοπτική χωρίς την αντίστοιχη νατοϊκή δημιουργεί προβλήματα συνεργασίας, επικοινωνίας και ενισχύει τον κίνδυνο εκτροχιασμού ή και αποσταθεροποίησης.
Διαβάστε επίσης: CFR: Τα φαντάσματα των Βαλκανίων θα ξυπνήσουν το 2018
Η κατάσταση περιπλέκεται από τη χρήση των media, των πολιτικών, της εκκλησίας και των κοινωνικών δικτύων ως μοχλών πίεσης από τη Ρωσία και της Δικαιοσύνης ως “εργαλείο” πολιτικής κάθαρσης από το NATO και την ΕΕ. Η δυναμική σύγκρουση επί χωρών, όπως παρατηρήθηκε στην περίπτωση του Μαυροβουνίου και της πΓΔΜ αλλά στη Μολδαβία προκαλεί έξαρση εθνικισμού, συγκρούσεις και υποβαθμίζει την ίδια την προοπτική.
Ωστόσο, η εκπρόσωπος της ΕΕ, Μάγια Κοτσιάντζιτς δήλωσε στο BIRN ότι, για να επιτευχθεί ο στόχος της ένταξης, οι ενδιαφερόμενες χώρες πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις μεταρρυθμίσεις, ιδίως όσον αφορά το κράτος Δικαίου, τη Δικαιοσύνη και τα θεμελιώδη δικαιώματα.
“Η ΕΕ δεν θα συμβιβαστεί στα κριτήρια προσχώρησης. Οποιαδήποτε σοβαρή πρόοδος εξαρτάται από αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις”
τόνισε μεταξύ άλλων. Παρόλο που οι περισσότερες χώρες έχουν σημειώσει πρόοδο προς την ένταξη στην ΕΕ, η Μάγια Κοτσιάντζιτς πρόσθεσε ότι πολλές μεταρρυθμίσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα, ιδίως στους προαναφερθέντες τομείς. Αξίζει, ακόμα, να σημειωθεί, ότι οι χώρες της περιοχής βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια.
Το Μαυροβούνιο και η Σερβία έχουν ξεκινήσει συνομιλίες ένταξης στην ΕΕ, ενώ η πΓΔΜ και η Αλβανία έχουν αποκτήσει καθεστώς υποψήφιας χώρας
Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Κοσσυφοπέδιο βρίσκονται πιο πίσω, αλλά θεωρούνται δυνητικά υποψήφιοι για ένταξη στην ΕΕ.
Η ΕΕ διατηρεί άμεσο υποστηρικτικό ρόλο στη Βοσνία μέσω της στρατιωτικής αποστολής της EUFOR / Althea. Μεταξύ 2003 και 2012, η ΕΕ εδραίωσε και αστυνομική αποστολή στη Βοσνία.
Στο Κοσσυφοπέδιο, η ΕΕ εξακολουθεί να διαθέτει την EULEX, μια αποστολή που αποσκοπεί στη στήριξη των δικαστηρίων του Κοσσυφοπεδίου για την εμπέδωση του κράτους δικαίου, η οποία ωστόσο βρίσκεται στο επίκεντρο κριτικής για την αποτελεσματικότητα και τη διαφθορά στις τάξεις της.
Παρ’ όλα αυτά, μια δήλωση της της Μάγια Κοτσιάνιτς αφήνει να εννοηθεί ότι ενδεχομένως οι διαδικασίες ένταξης να επιταχυνθούν, καθώς η εκπρόσωπος της ΕΕ υποστήριξε ότι ΕΕ εργάζεται τώρα για ένα νέο πλαίσιο για ολόκληρη την περιοχή.
“Για να διατηρηθεί γενικά η θετική ορμή, καθώς και για την καλύτερη αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων, η Επιτροπή θεωρεί απαραίτητο να παράσχει ένα ξεχωριστό και ειδικό πλαίσιο για την υποστήριξη όλων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην πορεία τους προς την ένταξη στην ΕΕ”
ανέφερε, ενώ διευκρίνισε ότι στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή επεξεργάζεται μια στρατηγική που θα εγκριθεί τον Φεβρουάριο του 2018. Επιπλέον, τον Απρίλιο του 2018, θα παρουσιάσει την τακτική έκθεσή της για τη διεύρυνση, η οποία θα περιλαμβάνει λεπτομερείς υποεκθέσεις για τις χώρες της διεύρυνσης.
”
Αυτά θα καταγράψουν την πρόοδο των χωρών προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της προσχώρησης και θα αξιολογήσουν το επίπεδο ετοιμότητάς τους να ενταχθούν στην ΕΕ”
σημείωσε η εκπρόσωπος Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η περιοχή των Βαλκανίων βρίσκεται επίσης στην κορυφή της ατζέντας της ΕΕ, διότι τα τρία βαλκανικά κράτη μέλη της ΕΕ, η Βουλγαρία, η Κροατία και η Ρουμανία, θα ασκήσουν την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το 2018 και το 2019 κατά τη διάρκεια των σημαντικών διαπραγματεύσεων του Brexit.
Το to-do list της Κομισιόν για τις χώρες των Βαλκανίων
Αλβανία:
Η ΕΕ εκτιμά ότι η Αλβανία σημείωσε σταθερή πρόοδο και στις πέντε βασικές προτεραιότητες που απαιτούνται για την προώθηση της διαδικασίας ολοκλήρωσης της ΕΕ – μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, καταπολέμηση της διαφθοράς και ανθρώπινα δικαιώματα.
“Εφαρμόζεται πλέον η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και ειδικότερα ο έλεγχος των δικαστών και των εισαγγελέων. Η διαδικασία αυτή παρακολουθείται από μια Διεθνή Επιχείρηση Παρακολούθησης υπό την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής “
όπως δήλωσε η εκπρόσωπος της Κομισιόν.
Όπως δήλωσε ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ:
«Εφόσον η μεταρρυθμιστική προσπάθεια συνεχιστεί, η Επιτροπή προτίθεται να συστήσει την έναρξη ενταξακών διαπραγματεύσεων για τη χώρα εντός των επόμενων έξι μηνών».
Στην πρόσκληση του Συμβουλίου Σταθεροποίησης αναφέρεται ότι προϋπόθεση για την έναρξη των διαπραγματεύσεων είναι η εξομάλυνση των σχέσεων της Αλβανίας με τους γείτονές της, εννοώντας την Ελλάδα, κατεύθυνση με την οποία ευθυγραμμίζονται οι πρόσφατες πρωτοβουλίες για τη δημιουργία ελληνικών νεκροταφείων και οι συλλήψεις εμπόρων ναρκωτικών και traffickers.
Βοσνία-Ερζεγοβίνη:
Σχετικά με τη Βοσνία, η Επιτροπή προετοιμάζει επί του παρόντος μια γνωμοδότηση σχετικά με την αίτησή της για ένταξη στην ΕΕ.
“Προσβλέπουμε να λάβουμε τις απαντήσεις στο πλήρες ερωτηματολόγιο που παρέδωσε ο επίτροπος Γιοχάνες Χαν στις αρχές του κράτους το Δεκέμβριο του 2016. Και αναμένουμε από τις αρχές της Βοσνίας Ερζεγοβίνης να εκπληρώσουν την υπογεγραμμένη δέσμευσή τους να υλοποιήσουν όλες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για της ένταξη της χώρας στην ΕΕ”
σημείωσε αξιωματούχος της ΕΕ, μιλώντας στο BIRN, ενώ κατέληξε λέγοντας:
“Είναι καιρός οι ηγέτες και οι πολιτικοί της χώρας να ξεπεράσουν τις εθνικές διαιρέσεις και να συνεργαστούν προς όφελος όλων των πολιτών”
Κόσσοβο:
Η Μάγια Κοτσιάντζιτς δήλωσε ότι η ΕΕ αναμένει από το Κοσσυφοπέδιο
«να συμμετάσχει πλήρως στην ατζέντα της στην ΕΕ: να προωθήσει τις καθυστερημένες μεταρρυθμίσεις, ιδίως όσον αφορά το κράτος δικαίου και την οικονομική ανάπτυξη, όπως ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Ατζέντα Μεταρρυθμίσεων».
Η πρόοδος που σημειώθηκε στον διάλογο με τη Σερβία με την ΕΕ, η οποία επιδιώκει μια συνολική εξομάλυνση των σχέσεων, πρόσθεσε, θα είναι ζωτικής σημασίας για το Κοσσυφοπέδιο, στην ευρωπαϊκή του πορεία.
“Ενθαρρύνουμε την κυβέρνηση να ανταποκριθεί στις υπόλοιπες απαιτήσεις σχετικά με την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, προκειμένου να εκπληρώσει τις προσδοκίες των πολιτών”,
ανέφερε.
Μαυροβούνιο:
Η ΕΕ αναμένει από το Μαυροβούνιο να παραμείνει προσηλωμένο στον στρατηγικό του στόχο για την ένταξη στην ΕΕ και να επιταχύνει και να εφαρμόσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, ιδίως στο κράτος δικαίου, οι οποίες θα εξακολουθήσουν να καθορίζουν το συνολικό ρυθμό των διαπραγματεύσεων.
“Ως η πιο προηγμένη χώρα στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, θα είναι σημαντικό για το Μαυροβούνιο να μειώσει τις εντάσεις και να επαναπροσλάβει τον πολιτικό διάλογο στο κοινοβούλιο”, ανέφερε η εκπρόσωπος ΕΕ.
Σερβία:
Η πρόοδος στο διάλογο με το Κοσσυφοπέδιο, στο πλαίσιο συνολικής εξομάλυνση των σχέσεων, θεωρείται καθοριστικής σημασίας για τη Σερβία ώστε να προχωρήσει στη διαδικασία ένταξής στην ΕΕ.
Η Σερβία έχει επιτύχει αξιοσημείωτη πρόοδο, καθώς από τα 12 διαπραγματευτικά κεφάλαια που άνοιξε έχει ήδη ολοκληρώσει τα δυο, ενώ δύο ακόμα δεν έχουν ακόμα εξεταστεί.
“Η ΕΕ δεσμεύεται να διατηρήσει αυτή τη δυναμική και να ανοίξει αρκετά νέα κεφάλαια το 2018. Η Σερβία πρέπει να καθορίσει το ρυθμό των διαπραγματεύσεων, ιδίως με την πραγματοποίηση ουσιαστικής προόδου στο κράτος δικαίου”.
πΓΔΜ/FYROM:
Όσον αφορά την πΓΜ, η ΕΕ δήλωσε ότι αναμένει από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση «να συνεχίσουν να εφαρμόζουν την πολιτική τους συμφωνία Przino και τις προτεραιότητες επείγουσας μεταρρύθμισης, επαναφέροντας τη χώρα σε ευρωπαϊκή τροχιά, ώστε να μπορέσει η Επιτροπή να συστήσει την έναρξη διαπραγματεύσεων προσχώρησης» .
Παράλληλα, κομβικής σημασίας για την ένταξη της πΓΔΜ στην ΕΕ και το NATO είναι η επίλυση του ονοματολογικού με την Ελλάδα, θέμα που αναμένεται να ωριμάσει έως το τέλος του πρώτου 6μηνου.
